Projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa spotkał się z ogromnym zainteresowaniem środowiska praktyków compliance. Swoje uwagi do projektu zgłosiło kilkadziesiąt podmiotów. Aktualnie oczekujemy na zmiany w projekcie, ale warto też podsumować nadesłane komentarze i propozycje zmian.

Propozycje zmian dotyczą głównie:
– katalogu naruszeń objętych ustawą;
– zgłoszeń anonimowych, tj. sposobu przekazywania informacji zwrotnej, określenia przesłanek uznania zgłoszenia anonimowego za niepodlegającego rozpoznaniu;
– przepisów RODO, m.in. sposobu i okresu przechowywania informacji;
– doprecyzowania lub dodania definicji pojęć pojawiających się w projekcie ustawy, m.in. „organ publiczny”, „osoba dokonująca zgłoszenia”, „osoba powiązana ze zgłaszającym”, „dochodzenie wewnętrzne” a „postępowanie wyjaśniające”;
– obniżenia lub rezygnacji z proponowanych sankcji karnych;
– odpowiedzialności odszkodowawczej, m.in. za świadome dokonanie fałszywego zgłoszenia;
– możliwości utworzenia wspólnych kanałów zgłoszeń wewnętrznych w ramach grupy kapitałowej i w sektorze publicznym;
– zgłoszeń zewnętrznych, m.in. kompetencji organu centralnego, mechanizmów rozpatrywania anonimowych zgłoszeń zewnętrznych, ustalenia jednolitego stanowiska w zakresie dokonywania zgłoszeń zewnętrznych z pominięciem zgłoszeń wewnętrznych;
– oceny skutków regulacji, m.in. źródła finansowania i wysokości środków finansowych jakie będą przeznaczone na wdrożenie ustawy;
– okresu vacatio legis.

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej odniosło się, do niektórych propozycji zmian zaproponowanych przez Związek Powiatów Polskich:
(1) Nie uwzględniono uwagi dotyczącej potrzeby doprecyzowania terminu „osoby powiązanej ze zgłaszającym”; Zdaniem Ministerstwa, definicja została celowo pozostawiona w takim kształcie ponieważ każdy przypadek zgłoszenia należy analizować indywidualnie. Nie jest możliwe utworzenie zamkniętego katalogu osób, co ograniczyłoby to zastosowanie dyrektywy.
(2) Uwzględniono uwagę dotyczącą usunięcia art. 5 ust. 3 odnoszący się do zgłoszeń dotyczących jedynie praw indywidualnych osoby dokonującej zgłoszenia.
(3) Nie uwzględniono uwagi dotyczącej wyłączenia stosowania przepisów dyrektywy w przypadku gmin liczących do 10 000 mieszkańców.
(4) Uwzględniono uwagę dotyczącą możliwości tworzenia wspólnych kanałów dokonywania zgłoszeń dla kilku gmin. Natomiast uwaga odnosząca się do możliwości stworzenia wspólnego systemu dla pozostałych jednostek organizacyjnych JST została przez Ministerstwo uwzględniona częściowo.
(5) Uwzględniono uwagę dotyczącą użycia w art. 29 ust. 1 pkt 4 pojęcia „bezstronna osoba lub bezstronny wydział właściwych do podejmowania działań następczych” zamiast „niezależny organizacyjnie podmiot”.
(6) Uwzględniono uwagę dot. art. 56 – 60, tj. zmniejszenia kar za czyny zabronione oraz przesunięcia terminu wejścia w życie przepisów karnych względem standardowego 14-dniowego vacatio legis.

Paweł Sawicki